Lokale typu penthouse – dostęp do dźwigu

Jak przepisy dozoru technicznego regulują kwestię dostępu do dźwigu z lokalu mieszkalnego lub użytkowego? W szczególności jak wygląda to w świetle rozporządzenia Ministra Przedsiębiorczości i Technologii w sprawie warunków technicznych dozoru technicznego w zakresie eksploatacji, napraw i modernizacji urządzeń transportu bliskiego z dnia 30 października 2018 r. (Dz.U z 2018 r. poz. 2176)? Krajowe przepisy dotyczące fazy eksploatacji za dużo o tym nie mówią, dlatego należy posiłkować się przepisami dotyczącymi wymagań dla nowo instalowanych dźwigów.

Nowo instalowane dźwigi osobowe powinny spełniać zasadnicze wymagania dyrektywy dźwigowej 2014/33/UE. Dyrektywa dźwigowa jest napisana dość ogólnie (zresztą jak większość dyrektyw).

Dlatego warto przejść do norm zharmonizowanych z dyrektywą dźwigową 2014/33/UE. Ich stosowanie daje domniemanie zgodności z zasadniczymi wymaganiami. Oznacza to, że jeśli dźwig spełnia wymogi odpowiednich norm zharmonizowanych, zakłada się, że jest zgodny z wymaganiami dyrektywnymi.

Poziom bezpieczeństwa dla takich dźwigów wyznaczają wymagania zawarte w normach zharmonizowanych z przywołaną powyżej dyrektywą dźwigową tj.:

• PN-EN 81-20:2020Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów – Dźwigi do transportu osób i towarów – Część 20: Dźwigi osobowe i dźwigi towarowe z możliwością przewozu osób oraz
• PN-EN 81-50:2020Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów – Badania i próby – Część 50: Zasady projektowania, obliczania, badania i przeprowadzania prób komponentów dźwigowych.

Norma PN-EN 81-20:2020 w p. 5.2.2.3 stanowi:
Jeżeli dostęp do dźwigu dla celów konserwacji lub uwalniania prowadzi przez lokale prywatne, to należy zapewnić osobom uprawnionym stały dostęp do tych lokali i powinny być dostarczone odpowiednie instrukcje. 
Zaleca się, aby producent/instalator powiadomił projektanta/architekta/właściciela budynku o porozumieniu dotyczącym dostępu, pożaru, uwięzienia osób, jak również o problemach bezpieczeństwa związanych z dźwigami, które obsługują bezpośrednio lokale prywatne (patrz 0.4.2 Uzgodnienia).
UWAGA Dostęp poprzez lokale prywatne może być przedmiotem przepisów krajowych.

Producenci i instalatorzy dźwigów mają obowiązek spełnienia zasadniczych wymagań dotyczących ochrony zdrowia i bezpieczeństwa. W procesie oceny zgodności dźwigów uczestniczy Jednostka Notyfikowana, a każdy montaż dźwigu musi zostać zakończony wystawieniem deklaracji zgodności, co potwierdza, że urządzenie spełnia wszystkie wymagane standardy w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia.

Warto zaznaczyć, że funkcjonalność dźwigu, w tym ograniczenia wynikające z dostępu przez lokale mieszkalne lub użytkowe, nie może powodować dodatkowego ryzyka. Konieczne jest zagwarantowanie m.in. możliwości prowadzenia działań awaryjnych, takich jak uwalnianie osób uwięzionych w kabinie, oraz wykonywania niezbędnych prac konserwacyjnych dźwigu.

Należy podkreślić, że zgodnie z punktem 5.2.2.3 normy PN-EN 81-20:2020, w przypadku dźwigów, do których dostęp prowadzi przez lokale prywatne, konieczne jest opracowanie odpowiednich instrukcji. W instrukcjach tych powinny zostać uwzględnione między innymi:
a) zagrożenie związane z możliwością uwięzienia osób w przestrzeniach poza szybem,
b) procedury uwalniania osób w sytuacjach awaryjnych,
c) zapewnienie dostępu do dźwigu na potrzeby konserwacji poprzez lokale prywatne lub wskazanie alternatywnych dróg dostępu,
d) pozostałe aspekty wynikające ze specyfiki miejsca instalacji dźwigu.

Dlatego też uzyskanie od właściciela lokalu deklaracji zobowiązującej do udostępnienia lokalu jest w pełni uzasadnione. Ma to na celu uświadomienie właścicielom, że prawidłowe i bezpieczne funkcjonowanie urządzeń technicznych wymaga zapewnienia dostępu do elementów dźwigu zarówno dla personelu odpowiedzialnego za konserwację, jak i dla inspektorów organów dozoru technicznego wykonujących badania techniczne.